Czym jest norma?
Normy towarzyszą nam każdego dnia, mimo że niejednokrotnie nie zdajemy sobie z tego sprawy. Bo – mimo że najbardziej naturalnym stanem wszechświata jest podobno dążenie do chaosu, to jednak człowiek od czasów starożytnych potrzebuje uporządkowania i pewnych stałych reguł, które będą wytyczały drogi i schematy postępowania.
Z tego powodu powołujemy różne systemy jakości, które są w dużej mierze – oparte właśnie na wytycznych i wymaganiach różnych norm.
Znaczenie słowa “norma”
Zastanawiając się nad samym znaczeniem słowa „norma” – podświadomie zaczynamy myśleć o pewnych zasadach, poukładanych informacjach, kryteriach do spełnienia. I to podświadome pojmowanie jest zgodne z nomenklaturą przyjętą w normie PN-EN 45020:2009 Normalizacja i dziedziny związane. Terminologia ogólna. Jak widać – jest norma definiująca pojęcie normy – i zgodnie z tą definicją „norma jest dokumentem przyjętym na zasadzie konsensu i zatwierdzonym przez upoważnioną jednostkę normalizacyjną, ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie”. Zasada konsensu to inaczej mówiąc – ogólne porozumienie, nie oznaczające wcale jednomyślności. A to z kolei oznacza, że podczas tworzenia i ustalania treści norm może dochodzić do różnego rodzaju dyskusji, rozpatrywania poglądów wszystkich stron zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk. Widać więc, że normy tworzą, ustalają oraz nad nimi dyskutują konkretni ludzie.
Kto tworzy normy?
Prace normalizacyjne mogą odbywać się nie tylko na szczeblu krajowym, ale również na szczeblu regionalnym czy też międzynarodowym.
W Polsce jedyną krajową jednostką normalizacyjną, jest Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), działający z mocy Ustawy o normalizacji z dnia 12.09.2002. W prace Organów Technicznych PKN może włączyć się każdy zainteresowany podmiot działający i zarejestrowany na terenie kraju (poprzez wyznaczonych reprezentantów, posiadających kompetencje w stosownych zakresach), zgłaszając się z odpowiednim wnioskiem do PKN. Członkostwo jest dobrowolne i bezpłatne.
Czy stosowanie norm jest obowiązkowe?
W Polsce stosowanie norm jest dobrowolne. Są jednak takie sytuacje, gdzie norma jest wpisana w przepis prawny. Wówczas – chcąc uczestniczyć w danym obszarze działalności, gdy konieczne jest spełnienie wymagań legislacyjnych – konieczne jest odniesienie się do wytycznych, przywoływanych w regulacjach prawnych. Takie powoływanie się na normy może mieć charakter ogólny bądź wyłączny, może odnosić się do przywołania nie tylko numeru normy, ale także konkretnego roku wydania. Moc powoływania się na normę może mieć również charakter wyłączny, gdy jedynym sposobem spełnienia odpowiednich wymagań jest zgodność z przywoływaną normą, lub też wskazujący, gdy zgodność z normą jest jednym z kilku możliwych sposobów spełnienia wymagań.
Normy towarzyszą więc człowiekowi wszędzie, nie zauważamy tylko czasem ich istnienia. A przy kolejnych zakupach np. cukru, zastanówmy się – gdzie znajdziemy wymagania i kryteria dla produktu, który jest definiowany, jako cukier. Odpowiedź jest prosta – w odpowiedniej normie.
