Skip to content

Efektywność energetyczna teraz i jutro

Magdalena Gawarecka

Efektywne wykorzystanie zasobów wpisane jest już w każdą działalność. Dotyczy to również wykorzystania energii. Jednym z wymagań w tym zakresie jest efektywne korzystanie z energii. Podstawowym wymaganiem regulującym to zagadnienie  Polsce jest  Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej. W oparciu o Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Ustawa ta wprowadziła szereg regulacji dotyczący bezpośrednio przedsiębiorstw, m. in.:

  • Możliwość odzyskania środków na wybrane inwestycje poprzez system białych certyfikatów;
  • Zasady przeprowadzania audytów efektywności energetycznej;
  • Obowiązek wykonania audytów energetycznych dla wskazanej grupy przedsiębiorstw.

Po podsumowaniu efektów, jakie przyniosło wprowadzenie ww. przepisów 13 września 2023 głoszona została nowa wersja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955. Zapisy zawarte w dyrektywie powinny być w pełni stosowane w państwach członkowskich od 12 października 2025 r.

Termin wydaje się odległy, warto jednak przygotować się już wcześniej na zmiany, które będą wchodziły w oparciu o przepisy krajowe. W odniesieniu do dotychczasowych wymagań będą one dotyczyły instytucji publicznych i przedsiębiorstw.

Instytucje publiczne

Dyrektywa w art. 5 i 6 podkreśla wzorcową rolę sektora publicznego i wskazuje, że instytucje publiczne powinny rocznie zmniejszać zużycie energii końcowej o 1,9% rocznie. Przyjęty plan zakłada, ze 3% budynków rocznie w odniesieniu do całkowitej powierzchni ogrzewanej lub chłodzonej, zajmowanej przez instytucje publiczne, było przekształconych w budynki niemal zero energetyczne lub zero emisyjne.

Realizacja tego celu wiąże się z:

  • Oceną stanu technicznego, możliwościami technicznymi i opłacalności związanej z modernizacją użytkowanych obiektów.
  • Zaplanowaniem kolejnych etapów modernizacji posiadanych zasobów
  • Zarządzaniem zaplanowanymi przedsięwzięciami
  • Podniesieniem kompetencji osób zarządzających budynkami instytucji publicznych w zakresie efektywności energetycznej i zarządzania energią.

Instytucje publiczne są również zobowiązane do uwzględniania charakterystyki energetycznej zamawianych w ramach zamówień publicznych produktów, usług, budynków oraz robót budowlanych. Wiąże się to z koniecznością wypracowania profesjonalnego podejścia do sporządzania wytycznych związanych z efektywnością energetyczna dla realizowanych zakupów oraz ustaleniem procedur oceny efektywności energetycznej oferowanych rozwiązań. Wymaganie to dotyczyło więc będzie pośrednio wszystkich dostawców i wykonawców, którzy współpracują z instytucjami publicznymi.

Informacje dotyczące poprawy efektywności energetycznej budynków zajmowanych przez instytucje publiczne oraz wyników uzyskiwanych odnośnie pozostałych działalności będą rozliczane w ramach krajowych sprawozdań z postępów w dziedzinie energii i klimatu.

Przedsiębiorcy:

Dyrektywa zmienia podejście do obowiązkowych audytów energetycznych i wskazuje  jednoznacznie potrzebę wdrażania systemów zarządzania energią.

Sankcje za niespełnienie wyznaczonych obowiązków dotyczących efektywności energetycznej mają być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Będą ustalone do 11 października 2025.

W aktualnym wydaniu Dyrektywa wprowadza zmiany w sposobie kwalifikowania przedsiębiorstw do wspomnianych obowiązków. Dotychczasowy podział, opierający się na Rozporządzeniu Komisji Unii Europejskiej (WE) 800/2008 zastąpiony został wartością średniego rocznego zużycia energii.

Arykuł 11 wskazuje na dwie grupy przedsiębiorstw:

  • Przedsiębiorstwa zużywające powyżej 85 TJ energii rocznie (około 23611 MWh) maja obowiązek do 11 października 2027 wdrożyć i certyfikować system zarządzania energią oparty na międzynarodowych standardach. Podstawowe standardy, na których można taki system oprzeć to ISO 50001 lub EMAS.
  • Natomiast przedsiębiorstwa, których  roczne zużycie energii przekracza 10 TJ (około 2777 MWh) muszą raz na cztery lata wykonać audyt energetyczny, jeżeli nie wdrożyły i certyfikowały systemu zarządzania energią.

Prowadzone mają być zachęty dla pozostałych przedsiębiorstw w celu propagowania systemów zarządzania energią i wykonywania audytów energetycznych.

Aktualne przepisy przewidują, że za brak audytu przedsiębiorstwa Prezes URE wymierza karę pieniężną do 5 proc. przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Do 11 października 2025 państwa członkowskie są zobowiązane do ustanowienia przepisów dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy.  Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Aby zrealizować te obowiązki, konieczne jest przeanalizowanie dotychczasowego podejścia i wprowadzenie zmian w podejściu firmy do efektywności energetycznej. Zmiany te powinny obejmować:

  • Wypracowanie podejścia systemowego, z wykorzystaniem istniejących rozwiązań
  • Zapewnienie kompetencji pracowników uczestniczących we wdrażaniu i utrzymaniu systemu zarządzania energią
  • Zapewnienie kompetencji pracowników współpracujących z audytorem energetycznym
  • Wprowadzenie rozwiązań organizacyjnych, które pozwolą na wykorzystanie wyników z audytu energetycznego do planowania inwestycji i zmian organizacyjnych.

Firmy, które są zobowiązane do wykonania audytów energetycznych muszą również sporządzić konkretny i wykonalny plan działania w oparciu o zalecenia z tych audytów. Plany te oraz wskaźnik wdrożenia planów powinny być publikowane w sprawozdaniu rocznym przedsiębiorstwa. Aby spełnić ten obowiązek, konieczne jest wprowadzenie w zasady zarządzania firmą zagadnienia dotyczące efektywności energetycznej. Wsparciem i przydatną bazą do wprowadzenia tych zasad są wymagania PN-EN ISO 50001 oraz wytyczne zawarte w PN-ISO 50006.

W odniesieniu do planowanych zmian znaczącej wartości nabiera świadome budowanie systemu zarządzania, w którym istotne dla firmy wymagania zewnętrzne są przenoszone na każdy obszar funkcjonowania.