Poprawki do norm ISO odnoszące się do zmian klimatycznych.

ISO MS number of standard/Amd 1:2024

Amendment 1: Climate action changes.

Zmiany klimatyczne i wpływ na klimat są ostatnio jednymi z głównych tematów, które zdominowały dyskusje dotyczące strategii firm w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dzieje się tak za sprawą licznych inicjatyw podejmowanych przez różne organizacje w celu realizacji deklaracji wynikających m.in. z Porozumienia paryskiego oraz dla osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Do grona organizacji aktywnie działających na rzecz wspierania tzw. programu klimatycznego dołączyła również organizacja ISO, odpowiadająca za międzynarodowe standardy, obejmujące prawie wszystkie aspekty technologii, zarządzania i produkcji ( ISO wydała i nadzoruje ponad 25 000 norm).

Organizacja ISO posiada oczywiście szereg norm, które pomagają przystosować się do zmian klimatycznych, zarządzać energią, wodą, budować gospodarkę w obiegu zamkniętym, redukować emisję gazów cieplarnianych, chronić bioróżnorodność. Od lat również ISO promuje rozpowszechnianie dobrych praktyk w zakresie zarządzania środowiskowego, poprzez System Zarządzania Środowiskowego oparty o normę ISO 14001. Standardy te od lat stanowią podstawę zmian w podejściu tysięcy organizacji na całym świecie do zrównoważonego rozwoju i osiągania celów środowiskowych.

Mimo to członkowie ISO (tj. 170 krajowych komitetów normalizacyjnych, w tym Polski Komitet Normalizacyjny) uznali, że to wciąż za mało i postanowili pójść dalej. We wrześniu 2021 roku została podpisana tzw. „Deklaracja londyńska” w sprawie zwalczania zmian klimatycznych przy pomocy standardów międzynarodowych, która zakłada jeszcze większe zaangażowanie norm ISO w realizację agendy klimatycznej do 2050 roku.

Główne przesłanie „Deklaracji Londyńskiej”, podpisanej na Zgromadzeniu Ogólnym ISO w 2021 roku, brzmi:

• ISO będzie aktywnie wspierać uwzględnianie nauk o klimacie i związanych z nimi zmian przy opracowywaniu wszystkich nowych norm oraz przy kolejnych wydaniach norm już obowiązujących.
• ISO będzie angażować się na rzecz budowania świadomości i ułatwienia zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego i osób najbardziej narażonych na zmiany klimatyczne w opracowywanie norm.
• ISO opracuje i opublikuje plan działania, kalendarz inicjatyw oraz mechanizm raportowania umożliwiający śledzenie postępów w tym obszarze.

Deklarację tę poparli również partnerzy ISO, tacy jak: IAF, IEC, DIN, BSI i wielu innych.

Realizując powyższe zobowiązania, w lutym 2024 roku ISO opublikowała poprawkę do 31 norm typu A, tj. norm zawierających wymagania dla systemów zarządzania, które stanowią podstawę certyfikacji tych systemów. Poprawka dotyczy m.in. norm ISO 9001, 14001, 45001, 27001, 22301, 50001, 37001, i wielu innych (pełny wykaz norm, których dotyczy poprawka znajduje się w tabeli na końcu artykułu).

Poprawka ta dotyczy klauzuli 4, punktów 4.1 i 4.2 wszystkich objętych zmianą norm. Do powyższych punktów zostały dodane nowe wymagania.

Poprawki w normach brzmią następująco (oznaczone w teście kolorem czerwonym):

 4.1 Zrozumienie organizacji i jej kontekstu.

Organizacja powinna określić kwestie zewnętrzne i wewnętrzne, które są istotne dla jej celu i które wpływają na jej zdolność do osiągnięcia zamierzonych rezultatów jej systemu zarządzania XXX.
Dodano:  Organizacja ustala, czy zmiana klimatu jest istotną kwestią.

4.2 Zrozumienie potrzeb i oczekiwań stron zainteresowanych.

Organizacja powinna określić:

• zainteresowane strony, które są istotne dla systemu zarządzania XXX,
• odpowiednie wymagania tych zainteresowanych stron,
• które z tych wymagań zostaną uwzględnione przez system zarządzania XXX.

Dodano:   UWAGA: Odpowiednie zainteresowane strony mogą mieć wymagania związane ze zmianami klimatycznymi.

Zarząd Techniczny ISO (TMB) podjął uchwałę (rezolucja TMB 75/2023), zatwierdzającą wyniki ponad dwuletniej pracy Wspólnej Technicznej Grupy Koordynacyjnej ds. międzynarodowych systemów zarządzania (JTCG), której wynikiem jest rewizja „Załącznika 2 Załącznika SL do Dyrektyw ISO/IEC, Część 1; Skonsolidowany suplement ISO – Procedury dotyczące prac technicznych – Procedury specyficzne dla ISO ).

Wymieniona wyżej uchwała TMB formalnie zatwierdza zmiany w Zharmonizowanej Strukturze Załącznika 2 zaproponowane przez JTCG. Zmiany te zostały już zatwierdzone w głosowaniu Organów Członkowskich ISO i zawierają instrukcje i wytyczne dotyczące ich wdrażania. Dodatkowe sformułowanie dodane do wymagań norm ISO ma na celu zwrócenie uwagi na zmiany klimatyczne i zostanie pilnie włączone do wszystkich standardów ISO.

Cel wprowadzenia poprawek do norm ISO

Organizacja ISO wyszła z założenia, że należy zmienić błędne myślenie firm, iż kwestie związane ze zmianą klimatu ograniczają się tylko do tych przedsiębiorstw, które zdecydowały się wdrożyć system zarządzania środowiskowego oparty na normie ISO 14001. W praktyce przecież zdecydowana większość firm już jest lub wkrótce będzie dotknięta konsekwencjami zmian klimatycznych. Większość już musi brać je pod uwagę ze względu na profil swojej działalności, a często z uwagi na wymagania prawne środowiskowe kraju w którym działa. Zatem nawet nie mając systemu zarządzania środowiskowego jest zobowiązana do uwzględnienia tych kwestii w swoich analizach kontekstowych i uwzględniać je ustalając swoje cele strategiczne, operacyjne czy cele zrównoważonego rozwoju. Wiele firm już teraz musi uwzględniać w swoich działaniach przy produkcji swoich wyrobów lub świadczenia swoich usług szereg wymagań swoich klientów czy innych interesariuszy związanych z wpływem na środowisko, w tym z wpływem na zmiany klimatyczne. Wiele organizacji już teraz podejmuje wysiłki (na podstawie własnych decyzji lub w wyniku zobowiązania ich przez odpowiednie zainteresowane strony) do podjęcia działań mających na celu łagodzenie zmian klimatycznych w ramach swojej działalności.

Tysiące organizacji, które wdrożyły lub uzyskały certyfikat jednego lub większej liczby systemów zarządzania opartych na normach ISO w wielu obszarach gospodarki, w różnorodnych warunkach geograficznych, kulturowych i społecznych. W przypadku tych organizacji, bez względu na to jaki rodzaj systemu posiadają, identyfikacja czynników zewnętrznych i wewnętrznych oraz wymagań istotnych stron zainteresowanych, które mogą wpływać na zamierzone wyniki ich systemów zarządzania jest wymaganiem od 2012 roku, kiedy ISO wprowadziło High Level Structure (HLS) do norm ISO.

Co powinny teraz zrobić organizacje w związku z poprawkami do norm

Wprowadzone w lutym 2024 roku poprawki stanowią tylko dodatkowe doprecyzowanie czynników zewnętrznych, właśnie w odniesieniu do zmian klimatu. Wprowadzenie tych kwestii do wymagań norm powoduje, że wszystkie organizacje posiadające systemy zarządzania oparte o normy ISO, zwłaszcza te objęte już poprawką, powinny dokonać ponownego przeglądu swoich czynników zewnętrznych i wewnętrznych oraz zidentyfikowanych już wymagań stron zainteresowanych i ustalić jakie kwestie związane ze zmianami klimatycznymi powinni teraz wziąć pod uwagę oraz czy muszą uwzględnić konkretne wymagania swoich interesariuszy odnoszące się do kwestii klimatycznych.

Należy podkreślić, że ogólne wymagania dla punktów 4.1 i 4.2 są niezmienione i podstawowe wymagania zawarte w tych punktach nadal obowiązują. Aktualnie konieczna jest rewizja tego, co już organizacje uwzględniają w swoich procesach i działaniach. Rewizja musi uwzględnić ponowną analizę czynników zewnętrznych i wewnętrznych w celu identyfikacji tych, które dotyczą wpływu na klimat lub zmian klimatycznych. Nowe wymagania zawarte w poprawkach do norm zapewniają, że zmiany klimatyczne będą brane pod uwagę w ramach każdego systemu zarządzania (nie tylko w przypadku SZŚ wg ISO 14001) i że jest to czynnik zewnętrzny, który jest wystarczająco ważny dla organizacji i jej kontrahentów, aby wymagać od organizacji rozważenia go już teraz.

Następnie należy sprawdzić w jaki sposób te nowe czynniki kontekstu i nowe wymagania będą realizowane w danym systemie, kto będzie za nie odpowiedzialny. Oczywiście zakres wpływu czynników i wymagań związanych ze zmianami klimatycznymi na system będzie różny w zależności od danego systemu zarządzania. Inaczej kwestie związane z wymaganiami klimatycznymi będą uwzględnione w systemie zarządzania jakościowego, a w inny sposób będą brane pod uwagę w systemie zarządzania ciągłością działania czy w systemie zarządzania BHP.

Przystosowanie się do zmiany klimatu i łagodzenie ich wpływu na nasze życie będzie coraz bardziej istotnym aspektem, które miliony firm na całym świecie będą zmuszone uwzględniać podczas ustanawiania swoich strategii, misji i wizji,  jako istotne dla ich odporności, ciągłości działania i zrównoważonego rozwoju. Dla organizacji, które dopiero teraz zaczynają rozumieć, w jaki sposób adaptacja do zmiany klimatu i łagodzenie ich wpływu może oddziaływać na ich działalność, ta zmiana w treści norm powinna być traktowana jako szansa na wyprzedzające wdrożenie zmian w swoich działaniach.

Tabela Zmienione normy typu A: